Belgische rapport

Dit nationale rapport van het Belgische EMN NCP beschrijft:

• De verschillende soorten opvangstructuren voor asielzoekers in België en de partners die betrokken zijn bij de organisatie van de opvang.
• De factoren die de verdeling over de verschillende opvangstructuren bepalen (op welke basis worden asielzoekers aan de verschillende opvangstructuren toegekend).
• De kwaliteitscriteria voor opvangfaciliteiten, de controlemechanismen en de evaluatierapporten aangaande de kwaliteit van de opvangstructuren.
• De flexibiliteit van het opvangsysteem en de wijze waarop er wordt ingespeeld op een veranderlijke instroom.
• De kosten van het opvangsysteem en in welke mate het opvangsysteem kostenefficiënt is.
• Conclusies over de organisatie van de opvang in België, waarbij de sterktes en zwaktes worden beschreven en goede praktijken aangaande het counteren van de opvangcrisis en het beheersbaar houden van de kosten, met behoud van een kwaliteitsvolle opvang.

Het rapport is enkel in het Engels beschikbaar.

De nationale rapporten van andere lidstaten kunnen worden geraadpleegd via deze link.

Het Belgische Nationaal Contactpunt organiseerde op 25 oktober 2013 een conferentie over de opvang van asielzoekers in België en de Europese Unie. Meer informatie kan u hier lezen.

EU syntheserapport

Het EMN syntheserapport kwam tot stand aan de hand van de bijdrages van de EMN contactpunten uit 23 lidstaten en Noorwegen. De EMN inform geeft een overzicht van de voornaamste algemen conclusies.

Enkele vaststellingen:

• De herziening van de Opvangrichtlijn is er op gericht om adequate en vergelijkbare opvangomstandigheden in de EU te verzekeren. Een aantal lidstaten hebben echter moeite om dit in de praktijk te verzekeren.
• De wijze waarop de opvang is georganiseerd verschilt sterk tussen de lidstaten. Ongelijke behandeling in en tussen de lidstaten kan in sommige gevallen resulteren in opvangomstandigheden die niet voldoen aan de minimumstandaarden. Coördinaite, implementatie van regelgeving en (externe) controlemechanismen dienen verder te worden ontwikkeld om homogeniteit te verzekeren.
• De speciale opvangnoden van kwetsbare personen worden in acht genomen door de lidstaten maar er zijn verdere inspanningen nodig om te voldoen aan de aangepaste standaarden.
• De meeste lidstaten hebben druk ondervonden op hun opvangsysteem tussen 2008 en 2013 ten gevolge van een sterke en/of plotse stijging van het aantal asielzoekers, interne organisatorische uitdagingen of druk veroorzaakt door andere ontwikkelingen binnen het asielsysteem.

Flexibiliteit

Best practices om flexibiteit van het opvangsysteem te bevorderen zijn:

• Preventief handelen: early warning mechanisme, noodplan, buffercapaciteit (+/- 15% van de totale capaciteit)
• Onder controle houden: snellere beslissingen, budgettaire flexibiliteit,...
• Actie ondernemen: creatie van nieuwe opvangfaciliteiten of de creatie van bijkomende opvangplaatsen in bestaande structuren. In geval van een tijdelijke verhoogde druk kan er worden gewerkt met noodstructuren (hotels, leegstaande gebouwen,...). Dit laatste dient eerder te worden gezien als een noodzakelijk kwaad dan als een best practice.
• Beheer van de asielketen (chain managment): Het opvangsysteem dient te worden gezien als een proces en continuüm. Lidstaten kunnen ingrijpen in de verschillende fasen van het proces door de instroom te beperken, de capaciteit uit te breiden van de opvang- en de asielinstanties, de asielprocedure efficiënter te organiseren, de uitstroom te bevorderen, een doeltreffend terugkeerbeleid,...

Kwaliteit

De materiële basisvoorzieningen worden op verschillende manieren gewaarborgd in de verschillende lidstaten; dit ofwel in de vorm van materiële bijstand of door middel van financiële steun, of door een combinatie van beide. De praktijk in de verschillende lidstaten verschilt sterk. Om de kwaliteit van de opvang te verzekeren voorzien de meeste lidstaten in controlemechanismen.

Efficiëntie

In verschillende lidstaten wordt het efficiënt beheer van de opvangstructuren bemoeilijkt door een problematische uitstroom, onder andere omdat er een zekere spanning bestaat tussen efficiëntie en humanitaire overwegingen ten aanzien van uitgeprocedeerden en ten aanzien van mensen die een beschermingsstatus bekomen hebben maar die geen geschikte huisvesting kunnen vinden op de private woningmarkt.